Waarom willen we met ze allen altijd maar vooruit, innoveren, vernieuwen? Gaan we als lemmingen de afgrond in of is er nog een weg terug? Maar wie stopt de innovatietrein waarin wij voortrazen? Misschien wel de kunstenaar. In Het Nieuwe instituut in Rotterdam bezocht ik de tentoonstelling The Progress Trap, de vooruitgang als valkuil.
het nieuwe geloof
De lat ligt wel hoog voor de bezoeker: ‘Welke fundamentele veranderingen zijn noodzakelijk en wat kan ieder daar aan bijdragen?’ lees ik in de tekst bij de ingang van de tentoonstelling. Een beetje vrijblijvend rondslenteren is er niet bij. Het valt wel mee. The Progress Trap is een verzameling techno-art waarmee het begrip innovatie van verschillende kanten onder druk wordt gezet. Een goede binnenkomer is Internet Dweller: mpbd.three.cgsspv uit 1994 van Nam June Paik. Een beeld van de internetmens die zijn leven in de virtuele ruimte zal doorbrengen, maar ook een afgodsbeeld bestaande uit oude monitoren, antennes, printplaten en ander electronica-afval. Paik levert met deze sculptuur een stevig commentaar op de introductie van het internet. Alsof hij voorzag dat het world wide web het nieuwe geloof zou worden.
The Progress Trap slingert heen en weer tussen technische slimmigheid en kunst. Met 3RD van Monobanda krijgt de bezoeker een grote vogelkop op waarin zich een monitor bevindt waarop hij zichzelf ziet bewegen in de expositieruimte. Het creëert een vreemd mix van afstandelijkheid en zelfbewustzijn. Middenin de tentoonstelling staat een installatie van Boris Petrovsky opgesteld. Das Vergerät is een verzameling huishoudelijke apparaten die met elkaar verbonden zijn. De bezoeker kan een boodschap inspreken waarop de apparaten reageren met motorgebrom en geratel. De teksten van Jenny Holzer op haar sculptuur Amber Truisms Living and Blue Laments Arno geven ons stof tot nadenken over schijnbaar vanzelfsprekende begrippen. De foto’s van Lucas Foglia laten samenlevingen zien die proberen te ontsnappen aan de ‘ratrace’ van de voortdenderende modernisering. Maar zijn de mensen op die foto’s wezenlijk anders dan de personen in de video 75 watt van Revital Cohen en Tuur van Balen, die de choreografie van de montage van een zinloos object laat zien. Of is het allemaal een grote rituele dans en wisselen we het ene geloof voor het andere in? The Progress Trap dwingt je om hierover na te denken. Dit lijkt mij een goede zaak in deze tijd van Google Glasses en andere nieuwe gadgets die op ons afkomen. Doen we mee of bouwen we een Preppers Room, een overlevingsruimte waarin we ons kunnen terugtrekken. Nam June Paik hield ons deze spiegel al in 1994 voor. Slimme man.
The Progress Trap is t/m 8 juni te zien in Het Nieuwe Instituut in Rotterdam
Ik reageer op een iPad gezeten in een vakantiehuis in de VS terwijl ik mij terdege ervan bewust ben dat wij alleen maar meer willen zonder erbij na te denken wat de ecologische gevolgen ervan zijn. De ergste ontwikkeling is wel de gemotoriseerde trekker van Kärcher (en meer merken) die “streeploze” ramen beloven. Het idee alleen al! Ook de espressomachine die wij onlangs aanschaften is zo’n soort ontwikkeling. Verse bonen maalden mijn moeder al met de hand voor een heerlijk bakje koffie en met veel minder herrie dan deze machine doet.
Goed hier via de kunst aandacht aan te schenken. Kunstenaars zijn vaak visionairs. Jammer dat vooral broedplaatsen van de kunst zo op de huid worden gezeten door de gemeentebesturen en woningcorporaties.
Kunstenaars lopen voor de muziek uit en politici er vaak ver achteraan en naar die gemotoriseerde trekker van Karcher zijn wij erg benieuwd. We zagen op internet dat ze een totaaloplossing bieden voor alle reinigingsproblemen … over innovatie gesproken: Dat is nogal een belofte.
‘Trekker’ in de betekenis van wisser, vangt de druppeltjes op na het ramen lappen met een stofzuigertje in het handvat van de raamwisser. Het motortje is met behulp van een oplader op spanning te houden. De ruit wordt met een ‘speciale vloeistof’ bevochtigd met de bijgeleverde ruitensproeier. Op tv word je ermee ‘dood’ gegooid. Blokker biedt inmiddels voor minder hetzelfde apparaat, met de nodige attributen.