Land Art is misschien wel een van de meest bijzondere kunstvormen. Ingrijpen in de natuur om er een kunstwerk te creëren. In zijn puurste vorm alleen met materialen uit de natuur. Spiral Jetty van Robert Smithson is een beroemd voorbeeld. Een spiraalvormige landtong in Great Salt Lake in Utah, Verenigde Staten. Inmiddels is het vrijwel onder water verdwenen. Bij Emmen in Drenthe is er een mooi voorbeeld van Smithson’s kunst dat nog steeds te bezichtigen is: Broken Circle/Spiral Hill.
Toen we in juni in de tuin van Joop van Caldenborgh de Caldic-beeldencollectie bewonderden, stonden we ineens bij Merrivale Ring (1994) van Richard Long. Simpel ding, brokken graniet uit Dartmoor, Zuid-Engeland, allemaal een beetje plat, in de dorre bladeren van het Clingenbosch. De stukken steen vormen met hun binnenkant een mooie cirkel, aan de buitenkant een stekelige cirkel. Eenvoudig lijkt het, maar we werden erdoor gegrepen. De combinatie van het grijsblauwe graniet met het bruine bladerbed, de onregelmatige buitenkant van de cirkel in contrast met de perfectie van de binnenzijde, wij vonden het van een ongrijpbare schoonheid. Richard Long, valt dat niet onder landschapskunst? Long is de man die van zijn wandelingen door het Britse landschap kunst maakte door zijn wandelsporen te fotograferen. Mmmm … landschapskunst.
Het is weer zomer dus tijd om de musea achter ons te laten en de natuur in te gaan. Lange wandelingen door bossen, genietend van flora en fauna? Nou wij dachten: Land Art, of dichter bij huis: Landschapskunst. Robert Smithson noemde het bij voorkeur Earthworks en dat verwoordt beter de oorspronkelijke gedachte: Kunstingrepen in het landschap met natuurlijke materialen, als protest tegen het vele gebruik van kunststof in de kunst. Ja inderdaad, ontstaan in de jaren zestig van de vorige eeuw. Robert Smithson’s Broken Circle/Spiral Hill is een mooi voorbeeld van zo’n project in Nederland. In een met water volgelopen zandgroeve in de buurt van de plaats Emmen in Drenthe liet hij in 1971 dit kunstwerk ontstaan. Bij toeval stootte hij tijdens de graafwerkzaamheden op een reusachtige zwerfkei die onderdeel van het kunstwerk werd. Vlakbij rijst Spiral Hill op uit het landschap. Inmiddels is de heuvel begroeid maar nog steeds herkenbaar. Op de top heb je mooi zicht op Broken Circle. De twee kunstwerken houden elkaar in balans en zo zou het moeten blijven.
Of het net zo lang zal meegaan als Stonehenge betwijfelen we. Het Nederlandse landschap gaat voortdurend op de schop dus ga Broken Circle/Spiral Hill bekijken voordat het wordt opgeslokt door de vooruitgang en moet wijken voor een industriepark of een woonwijk. Wel van te voren bellen, want het staat op privéterrein.
