Wij keken elkaar verbijsterd aan. In de twee interviews die we hadden gezien op de tentoonstelling Oskar Kokoschka – Mensen en beesten leerden we de kunstenaar kennen als een gepassioneerde en gedreven maker van prachtige schilderijen. Op leeftijd en wat milder maar nog vol vuur en pittige uitspraken. ‘Het leven is een levensgevaarlijk experiment’ en ‘Wat men tegenwoordig experimenteel noemt, is commerciële rotzooi’. Maar nu lag voor ons in een vitrine een oude zwart-wit foto van een pop. Hé, het verhaal over de pop van Alma Mahler kenden we niet. Een witte plek op de kaart van onze kunsthistorische kennis.
Is dit echt een dagboekje van Alma Mahler? Met een zwierig handschrift volgeschreven lig het in een vitrine bij Museum Boijmans van Beuningen. Het ziet er zo nieuw uit. Misschien was ze wel heel zuinig op haar spullen en is het daarom zo goed geconserveerd? Het past niet bij het beeld van het onstuimige leven van deze vrouw. Oskar Kokoschka had twee jaar lang een relatie met de weduwe van Gustav Mahler. Daarna wisselde zij hem in voor Walter Gropius. Het was 1914 en Kokoschka besloot zijn liefdesverdriet van zich af te vechten in de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog. Hij wisselde als het ware het ene slagveld in voor het andere. Een jaar later raakte hij zwaargewond. Na een verblijf in het ziekenhuis en revalidatie keerde hij terug naar het kunstenaarsbestaan. Aan Alma dacht hij nog vaak, te vaak. Om zijn verdriet en verlangen te bezweren liet Oskar een levensgrote pop maken naar de beeltenis van Alma Mahler. Maar toen de pop klaar was, voldeed de fetisj niet. Zijn seksuele en erotische gevoelens kon hij er niet bij kwijt, maar gelukkig deed de pop wel dienst als model voor tekeningen en schilderijen. Uiteindelijk, door de pop eindeloos getekend en geschilderd te hebben, raakte Kokoschka over het verlies van Alma Mahler heen. Eindelijk verlost van zijn hartepijn gaf Kokoschka een groot feest. Op het feest onthoofdde hij de pop en gaf het hoofd de volgende dag mee met de vuilnisman. Wat een symboliek en waar de kunst al niet goed voor is.
Een schitterend verhaal, maar … daar gaat het natuurlijk niet om. Museum Boijmans van Beuningen heeft een prachtige tentoonstelling ingericht! Niet alleen vol geweldige schilderijen en tekeningen van Kokoschka, maar ook met posters van zijn hand, tijdschriften met zijn illustraties (Der Sturm) en allerhande parafernalia uit zijn leven. Heerlijk om doorheen te dwalen en van te genieten.
De tentoonstelling Oskar Kokoschka t/m 19 januari te bewonderen in Museum Boijmans van Beuningen.