Een aantal jaren geleden bezocht ik het Museum of Modern Art in New York. Daar zag ik voor het eerst het werk van Mark Rothko ‘in the flesh’. Geheel onverwacht werd ik in het MoMA gegrepen door de kracht van zijn werk. Vandaag opent voor het publiek de Rothko-tentoonstelling in het Gemeentemuseum in Den Haag. Blikvangen was gisteren op de perspreview.
Dichterbij een religieuze ervaring kan een atheïst niet komen
Eerst een zaal met figuratief werk, maar ik ga gelijk linksaf en boem … ik sta in een zaal gevuld met alleen maar geweldig werk van Rothko. En weer dat gevoel dat ik ook in New York had. Dit werk pakt me echt bij mijn kladden. Hoe werkt dit? De kleuren, het formaat? Het heeft een intensiteit die gelijk aankomt. Tranen springen in mijn ogen. Wat een schoonheid. Dichterbij een religieuze ervaring kan een atheïst niet komen.
Na de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog wilde en kon Rothko geen mensen meer afbeelden. In de tentoonstelling zie je hem zoeken naar vorm. Dat resulteert in schilderijen die steeds leger en donkerder worden. De tentoonstelling leest als een soort dagboek van zijn depressies. Het laatste werk uit 1970 lijkt een opleving voordat hij een einde aan zijn leven maakte. Het Gemeentemuseum heeft naast het laatste werk van Rothko het laatste werk van Mondriaan gehangen. Victorie Boogie Woogie heeft veel ruimte nodig, maar gek genoeg ontstaat er een vreemde balans en lijken deze twee werken elkaar in evenwicht te houden. Een gewaagde keus waar niet iedereen het mee eens zal zijn vermoed ik.
Bekeerd tot de kerk van Rothko
Voor deze tentoonstelling heeft het Gemeentemuseum het licht gedempt. Het toch al prachtige zachte licht is in de zalen teruggebracht naar een niveau ‘zoals Rothko dat zelf gewild zou hebben’. Het geeft de tentoonstelling een religieuze dramatiek.
De kabinetten zijn kapellen geworden met telkens één werk waarvoor men door de knieën kan. Bekeerd tot de kerk van Rothko.
In een ruimte net buiten de grote tentoonstelling draait een film van de Rothko Chapel in Houston in de Verenigde Staten. Een bouwwerk waarvoor Mark Rothko een groot aantal werken maakte en waarbij de muziek die Morton Feldman hiervoor componeerde, niet zou mogen ontbreken. Benno Tempel, directeur van het Gemeentemuseum, mompelde tijdens zijn toespraak iets over ‘het zoeken naar een oplossing’. Wellicht komt er een live uitvoering van Rothko Chapel (1971) in januari.
Bij de grote Rothko-tentoonstelling heeft kinderboekenschrijver en illustrator Wim Hofman een hele leuke kleine Rothko-tentoonstelling gemaakt. Puzemuse, of de weg naar Rothko kan je vinden door bij het restaurant even door te lopen. Niet alleen voor kinderen! Bij deze tentoonstelling hoort een boek dat in de museumwinkel te koop is.
Mark Rothko t/m 1 maart 2015 in Gemeentemuseum Den Haag