Het fijne van een vakantie is dat je de tijd hebt om te gaan zoeken, speuren en vinden. Op Youtube kwamen wij de BBC-televisieserie The Shock of the New uit 1980 tegen. Kunstcriticus Robert Hughes beschrijft de geschiedenis van de moderne kunst en hoe! Ook al weet je het allemaal al lang, dan toch is dit een genot voor de kunstliefhebber.

Het boek met dezelfde titel is verplichte kost als inleiding tot de moderne kunst. Met zijn robuuste taal, vastgelegd in schitterende zinnen neemt Robert Hughes, kunstcriticus en schrijver van de bestseller De Fatale Kust, je mee op een tocht door de kunst van de vorige eeuw. Niet onomstreden en wat gedateerd, maar nog steeds een geweldig boek over een eeuw ontwikkeling in de kunst verteld door een kunstcriticus met gezag en een formidabel talent om kunst onder woorden te brengen.

Maar …

Vòòr het boek was er de documentaireserie. In acht afleveringen van een uur reist Robert Hughes naar plekken op de wereld die een essentiële rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de moderne kunst. De serie is geïllustreerd met prachtige archiefbeelden en Hughes vertelt met een overdonderend gezag zijn verhaal. Het is een genot om al de kunst voorbij te zien komen, de plekken te aanschouwen die betekenis hebben voor de kunst na 1900. De brug bij Arles, het atelier van Paul Cézanne bij Aix-en-Provence tot aan de woestijn in Nevada en natuurlijk New York. In Noorwegen spreekt hij over Munch, in New York praat hij met de directeur van het MoMA. Hij laat zijn licht schijnen op een aantal onderbelichte kunstenaars die toch een belangrijke rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de kunst. Elke aflevering is, net als in het boek, opgehangen aan een thema. Hierdoor wordt er steeds teruggepakt naar het begin van een ontwikkeling. Vanaf dit begin laat Hughes zien hoe de kunst zich ontwikkelde langs de lijnen van het gegeven thema. Op die manier heb je aan het eind van de serie een breed beeld van de moderne kunst te zien gekregen. Het is een mooie en intelligente manier van vertellen.

Natuurlijk is niet alles even geweldig. Er komen wel erg weinig vrouwelijke kunstenaars aan bod (misschien wel geen één) en de kunstanalyses van Robert Hughes lijken vaak uit de psychoanalysedoos van Sigmund Freud te komen. Zo komt vrijwel elk kunstwerk van Picasso voort uit castratieangst en zijn sowieso veel kunstenaars ontzettend bang voor vrouwen. Wanneer Robert, gekleed in een van die lichtblauwe begin jaren tachtig pakken, in prachtige zinnen een kunstwerk uiteen rafelde, dachten wij: ‘Zou hij misschien zelf ook een beetje bang geweest zijn?’ We kunnen het hem niet meer vragen. Hij overleed een jaar geleden op 12 augustus. Maar kijk en oordeel zelf. Dit is de eerste aflevering. De rest van de episodes wijst zich vanzelf.