Treurig en dreigend hangt hij daar, wit geverfd, rond. De autoband rolt niet meer, hij hangt aan een touw. Klaar voor de ontleedtafel van Dr. Tulp. Welkom in het theater van leven en dood van Folkert de Jong.
Doordat het Mauritshuis grondig verbouwd wordt, hangt De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp van Rembrandt in het Gemeentemuseum Den Haag. Mooi uitgangspunt voor een tentoonstelling. Het museum heeft alle tien de Anatomische lessen die in de 17e eeuw in Nederland gemaakt zijn, bijeen gebracht. Daarbij is in een aantal zalen het werk van hedendaagse kunstenaars tentoongesteld die dit thema op een eigentijdse wijze interpreteren. Werk van Damien Hirst, Atelier van Lieshout, Piero Mazoni, Lucio Fontana, Mona Hatoum, Francis Bacon, Matthew Day Jackson, Marc Quinn, Berlinde De Bruyckere, Paul Thek. Het is een indrukwekkende lijst en het duizelde ons even, want alsof dit nog niet genoeg is, trakteert het museum ons ook nog op een nieuw werk van Folkert de Jong.
Wij kwamen steeds weer terug in de zaal waar het werk van Folkert de Jong staat opgesteld. Het neemt een centrale plaats in, naast de zaal met de schilderijen uit de 17e eeuw. Dit is nieuw werk. Hier kan je je gedachten en fantasie helemaal op loslaten. Er zitten een aantal herkenbare technieken van De Jong in. De poppen natuurlijk. Nu is het Dr. Tulp die ons vanuit verschillende hoeken dreigend aankijkt. We beseffen dat we allemaal zullen eindigen op zijn ontleedtafel. Overal staan grammofoons waarop de langspeelplaat van het leven gestaag naar de laatste groef draait. Dr. Tulp legt alvast zijn gereedschap klaar, wijst naar ons met zijn houten hamer. Om hem heen een visuele kakofonie van patiënten, organen en andere menselijke onderdelen op sterk water. Het werk heet The primacy of matter over thought en hoe romantisch we ook over het leven mogen denken, uiteindelijk kijkt Dr. Tulp of er in ons lichaam nog bruikbare onderdelen zitten die hij voor zijn kabinet kan gebruiken, ter lering en vermaak. En zo is de cirkel rond. Van mens naar lichaam naar anatomie naar lichaam naar toeschouwer naar kunstwerk naar mens. Van Folkert de Jong, naar Rembrandt, naar Damien Hirst, naar Atelier van Lieshout, naar Francis Bacon, naar Folkert de Jong.
Blij dat we leefden verlieten we de tentoonstelling. We waren onder de indruk. We dachten na en controleerden of we ons kunstcodicil bij ons hadden. Gelukkig het was er nog. Je weet maar nooit hoe je eindigt en wat er met je gebeurt in het oneindige. We gaan het codicil wel aanpassen: niet op de ontleedtafel van Dr. Tulp maar Folkert de Jong … ja, die wel.
De anatomische les t/m 5 januari in Gemeentemuseum Den Haag
Hoe kan de titel goed verklaren? Primacy of matter over thought… Ik heb moeite met het onder woorden brengen!
Beste Marieke, De schilderijen en objecten die je ziet in de tentoonstelling ‘De Anatomische Les’ hebben als onderwerp de dood en het menselijk lichaam. In die zin komt het kunstwerk voort uit de vergankelijkheid van de mens en vormt het daarmee een ‘Cirkel van het leven’. Mooie tentoonstelling die nog loopt t/m 5 januari!