Sluice, het kunstwerk van het New Yorkse kunstenaarsduo Wade Kavanaugh en Stephen B. Nguyen, lijkt de kleine zaal van Museum Rijswijk uit haar voegen te laten barsten. Als een organisme dat vecht voor levensruimte drukt het reusachtige papieren sculptuur tot de muren het begeven. Indrukwekkend en verrassend, de Papier Biënnale Rijswijk 2014 heeft meer van dit soort  surprises.

in Museum Rijswijk gaat
het de sinistere kant op

Hoeveel verschillende verschijningsvormen heeft papier? Ik ken het werk van Marjolijn van den Assem die heel vaak papier gebruikt in haar werk, als materiaal maar ook als drager van informatie. Papier is kwetsbaar, je scheurt het zo doormidden, maar het kan ook snijden als een mes. Een paar maanden geleden zag ik in De Witte Slagerij in Crooswijk het werk van Joris Kuipers. Goodbye George, burn the ship come spring is gemaakt van papierpulp, papier en karton. Als een patholoog anatoom had hij een papieren lijk uit elkaar gerafeld opgehangen in de kraakheldere ruimte van De Witte Slagerij in Crooswijk. Op de Papier Biënnale Rijswijk zou het meer duistere deel van dit werk te zien zijn. Nu vond ik zijn werk in De Witte Slagerij al behoorlijk duister maar inderdaad hier in Museum Rijswijk gaat het de sinistere kant op. Het werk van Joris Kuipers hangt in de grote zaal, als een macaber middelpunt van de Biënnale.

Gek genoeg raakt op de Papier Biënnale het materiaal uit het zicht. ‘O ja, van papier’, denk ik. In de grote zaal hangt een aantal werken van de Belgische kunstenaar Paul Bourgeois. Een woestijnlandschap van aardse kleuren. Het zou zo van stof of ander materiaal kunnen zijn. Van dichtbij zie ik allerlei intrigerende details. Bourgeois gebruikt oude affiches die hij perforeert en verder bewerkt. Het resultaat is een ruwe braille van verweerd papier. Een groot werk van de Canadese kunstenaar Andrée-Anne Dupuis-Bourree beslaat een hele hoek. Tot kleine doosjes gevouwen papier, beschilderd met streepjes, krasjes. Het zijn pixels die samen een groot kunstwerk vormen dat als een wolk vol regen dreigend  in de hoek van de grote zaal hangt.

In de oudbouw van het museum krijgen de werken minder ruimte. Het van bakpapier gemaakte Der Sekretär van Ulrike Lindner hangt wat opgepropt. Toch ook hier weer veel bijzonders. Helene Briels speelt met licht en François de Plessis heeft voor zijn kunstwerk Dryland boeken bestaande uit van verschillende kleuren en samenstelling doorgesneden en daarvan een soort eilandengroep geconstrueerd. De snoepkleurige archipel hangt als een kermiskraam aan de muur. Veel moois te zien in Museum Rijswijk. Messcherpe expo over een kwetsbaar materiaal.

Bij de Papierbiënnale is een rijk geïllustreerde catalogus verschenen (Ned/Eng)  Auteur: kunsthistoricus Frank van der Ploeg, € 19,75.

Papier Biënnale 2014 in Museum Rijswijk t/m 26 oktober