Dan Graham laat alles spiegelen in zijn paviljoens: de toeschouwer, het museum, de kunst, de wereld, en altijd is het anders. Steeds zijn er weer nieuwe doorkijkjes en inkijkjes. De betekenis van de kunst van Dan Graham is niet makkelijk te doorgronden en dat komt ook omdat het uitwaaiert naar alle kanten. De architectuur, conceptuele kunst, de psychologie van de toeschouwer, als een octopus strekt het werk van Graham zijn tentakels alle richtingen uit.

Man en vrouw … of overdrijf ik,

Het paviljoen dat Dan Graham ontwierp voor de tentoonstelling Models and Beyond is een open constructie die bestaat uit twee elementen. Een s-vormig deel met daarnaast vier wanden die samen de letter w vormen. Het zijn twee rivaliserende vormen. De w zou je kunnen omklappen naar een rechthoek. De s blijft altijd open. Wanneer je er tussendoor loopt, is die ervaring ook opgedeeld in een een organische vorm aan de ene kant en een weerbarstige hoekige vorm aan de andere kant. De weerkaatsing en de breking van het licht is in beide figuren anders. Man en vrouw … of overdrijf ik, zie ik teveel? Ik zie het licht dat van het half spiegelende glas kaatst. Graham zegt geïnspireerd te zijn door de spiegelpaleizen die vanaf de jaren zeventig opgetrokken werden in de binnensteden. Als commentaar op deze ondoordringbare bastions van het kapitalisme wilde hij kleine spiegelende huisjes maken die toch transparant en uitnodigend zijn. Maar ook deze kleine bouwwerken laten zich niet makkelijk kennen.

Je kijkt en je peilt

Inmiddels is de architectuur die ons omringt veranderd, en kan je je afvragen of de paviljoens van Graham nog relevant zijn. Maar voordat de gedachten alle kanten opgaan is de eerste confrontatie met de kunst van Dan Graham bepalend. Voor de bezoekers van Museum De Pont zijn de paviljoens een uitdaging. Dat zie je. Iedereen loopt er omheen en als het even kan, willen ze erin. Ondanks de minimalistische vorm en structuur boeien ze. Wat zijn dit voor eigenaardige kleine huisjes, zie je de bezoekers denken. Juist door de eenvoudige structuur gaat de toeschouwer beter kijken. Er is weinig afleiding. Zo beleef je de paviljoens: je ziet jezelf en anderen in relatie tot de kunst van Dan Graham. Je kijkt en je peilt, wie zijn wij, wie ben ik, en zo blijft het werk van Dan Graham relevant. Steeds zoekt hij een andere vorm om hetzelfde te vertellen, maar iets anders te ontdekken. Kleine perfecte huisjes die ons uitdagen om steeds beter te observeren.

Blikvangen wordt al langer geboeid door het werk van Dan Graham. Natuurlijk kennen we Two Adjacent Pavilions bij Museum Kröller Müller en het paviljoen in de Caldic Collectie. We schreven over het vergeten paviljoen bij de voormalige fietsenstalling op de Prinsengracht in Den Haag. Het is nog steeds onduidelijk wat daarmee gaat gebeuren.

De tentoonstelling Models and Beyond laat een overzicht zien van het werk van Dan Graham vanaf de jaren zestig. Het bevat video, maquettes en ander werk. T/m 25 mei in Museum De Pont in Tilburg.