Als een verre vooraankondiging staat al een aantal jaren voor Museum Boijmans van Beuningen bij de fietsbeugels een fietswiel op een krukje. Het is een replica van de readymade uit 1913 Une roue sur un selle van Marcel Duchamp. Gisteren was het zover. Samen met een overzichtstentoonstelling van Peter Zegveld en deel twee van Sensory Spaces door Sabine Hornig opende een tentoonstelling over de wegbereider van de conceptuele kunst.
Het paviljoen zat flink vol. Met een glaasje prosecco in de hand luisterden de verzamelde kunstliefhebbers naar Sjarel Ex, die de drie tentoonstellingen introduceerde. Galerie Wim van Krimpen kreeg nog een kwinkslag omdat ze geprobeerd had Boijmans het gras voor de voeten weg te maaien met een kleine tentoonstelling met werk van Peter Zegveld. Kunsthistoricus Bert Jansen vertelde een anekdote over de taalgrappen in het werk van Marcel Duchamp en conservator moderne en hedendaagse kunst Saskia van Kampen-Prein leidde deel twee van Sensory Spaces met Sabine Hornig in. Voor de tentoonstelling van Peter Zegveld hield schrijver Dirk van Weelden met een stortvloed aan bijvoeglijke naamwoorden een gloedvol betoog, en liet zien dat Duchamp ook aan hem niet voorbij was gegaan. Propjes papier die her en der in de zaal lagen, bleken woorden te bevatten die als kopjes boven de teksten dienden die Van Weelden voorlas. Tot slot maakte Sjarel Ex van de gelegenheid gebruik om de jongste aanschaf van het museum onder de aandacht te brengen: het portret van Desiderius Erasmus, rondom 1533 geschilderd door Lucas Cranach, dat is aangeschaft door de Erasmusstichting en in eeuwigdurende bruikleen aan het museum is geschonken. Het hangt nu ter bezichtiging in zaal 2.
In het Prentenkabinet, waar de tentoonstelling over 
Marcel Duchamp is, voerden studenten van Codarts het muziekstuk Erratum Musical van Duchamp uit. In 1913, het jaar van het fietswiel, schreef Duchamp dit stuk voor zijn zussen. Het is een compositie voor drie stemmen gebaseerd op het lemma van het woord ‘imprimer’ in het woordenboek. Toeval bepaalt de volgorde van de noten. Componist John Cage, bewonderaar van Duchamp, zou bijna veertig jaar later de muziekwereld met deze ‘music of chance’ tegen de schenen schoppen. De tentoonstelling van Bert Jansen over Marcel Duchamp laat de humor van de kunstenaar-knutselaar zien. Vaak speelde hij een woordspel met alledaagse voorwerpen.
Het werk van beeldend kunstenaar en theatermaker Peter Zegveld staat opgesteld rondom de gekromde reusachtige ijzeren roestplaat van Richard Serra. Mooi decor voor kunst die in zijn humor niet zo heel ver van die van Duchamp verwijderd is. Maar bij Zegveld moet het wel bewegen, lawaai maken. Een weerwar van dikke rode pvc-buis die gromt en beweegt, een commode die dreigend dreunt, de kunst van knutselaar Zegveld is toch ook theater.
Naar de tweede editie van Sensory Spaces hebben we uitgekeken. Deel één van Oscar Tuazon maakte indruk. Nu heeft de Duitse kunstenaar Sabine Hornig de Willem van der Vorm Galerij naar haar hand gezet. De installatie Double Transparency stelt onze waarneming op de proef. We zullen er later voor terug moeten komen, want het is gezellig zo’n opening, maar op je gemak de kunst bekijken komt er meestal niet van. Wel wilden we nog het portret van Erasmus zien in zaal 2. Waar was zaal 2? Tja, we moeten het bekennen, in dat gedeelte van het museum komen we niet zo vaak. We verdwaalden, moesten tot drie maal toe de weg vragen, maar toen we ervoor stonden vonden we het een mooi klein schilderij. Op 28 oktober is het ongeveer 546 jaar geleden dat Erasmus werd geboren. Zou op 28 juli 2433 aan de geboortedag van Marcel Duchamp worden gedacht?
- Marcel Duchamp kunstenaar ~ knutselaar t/m 19 januari
- Sensory Spaces 2 – Sabine Hornig t/m 26 januari
- Peter Zegveld – Beelden en installaties t/m 12 januari